Yurttaş değil müşteri

Ticaret konusunda kafası çok iyi çalışan insanlar bana hep ilginç geliyor. Ekonomik kaygılarım olmadığından, hesap kitapla bir derdim olmadığından da değil hani. Geçenlerde bir esnaf abiyle muhabbet ederken fark ettiğim için söylüyorum. Param olsa ne yapardım sorusu üzerine konuşuyorduk. Bu cümlede ilk dikkatimi çeken, param olsaydı cümlesi. Çünkü çok param olsaydı demiyorum. Param olsaydı kelimesi de hiç zenginlik çağrıştırmıyor. İkincisi de ne yapardım kısmının cevabında gizli. Borç kapatmak dışında hiçbir şey gelmedi aklıma. Kendim için yapabileceğim şey aslında enflasyonun bu derece zorlamadığı, asgari ücretin bu seviyede kıt miktarlarda verilmediği bir düzende kolaylıkla elde edilebilecek şeyler.

Zaten benim de fazlasında hiç gözüm yoktur. Gösterişle, normalin üstünde kalitelerle ya da marka değeriyle hiç alakam olmadı şimdiye kadar. Kaldı ki şimdi bile elime biraz para geçtiğinde isteklerime yönelik çoğunlukla “Böyle de yaşayabiliyorum, böyle de zaman geçiyor, demek ki almasam da olur” diye düşünüp öteliyorum.

Ticaret konusunda kafası çok iyi çalışanlar dediklerime gelince… Mesela eskiden arkadaş ortamından birinin hepimizden fark ettirmeden birer ikişer tütün mamullerimizi çaldığını, gece elimizdekiler bitince de bize onları birer liradan sattığını hatırlıyorum. Aynı kişi, arkadaşlarımın kaşlarını aldırmak için sıklıkla bana geldiğini fark ettiğinde 5 lira fiyat biçmiş, sonra da buna zam yaparak 10 liraya çıkarmıştı. Bizim için sadece makara malzemesiydi bu. Ancak sayesinde günlük hayatımda kafası bu şekilde çalışan insanları görmeye başladım. Herkes bu kadar garipsemiyor elbette. Ancak bunun temel nedeninin ekonomik kaygılar olmadığını artık biliyorum. Bu insanlarla aramda olan farklı bakış açısı da bana ayrıca ilginç geliyor. Şehirlere bakış açımız, tükettiğimiz şeylere bakış açımız, hatta romantik olsun ya da olmasın ilişkilere bakışımız bile epey farklı.

Bu insanlarla bir derdim yok. Ancak böyle insanların, yönetimde olmaması gerektiğini düşünüyorum. Ticarete odaklı çalışan bir düşünce yapısı ülkeyi yönetmemeli mesela. Yoksa yurttaşlar yurttaş değil, müşteri oluyor.

Esra İrem Özer