Baştan Kokan Balıklar

Coğrafyamızın özetidir bu söz. Nereye giderseniz gidin görebilirsiniz balığın hep baştan koktuğunu. Küçük bir işletmeye gidin mesela patronu gözlemleyin, yaptığı esprilere bakın, elemanlarına davranışlarına bakın. Daha sonra işletmedeki problemleri gözlemleyin patron ile arasındaki bağlantıyı “şak” diye çözeceksinizdir.

Şehir Örneği
Bir şehre gittiniz diyelim. Hemen gece hayatına bakın. Mesela gidin barlar sokağına. Ne kadar alkol tüketiliyor bakın. Uyuşturucu kullanımı ne sıklıkta bakın. Şehrin yüzde kaçı bu yozlaşmanın içine ne sıklıkla giriyor gözlemleyin. Sonra şehrin Valisine dönsün gözünüz. Ona bir bakın. Yönettiği şehirde kimler illegal işler yapıyorsa, kimler polisle işbirliği halindeyse sorumlusu odur. Balık baştan kokar demiştik.

Okul Örneği
Bir okula gidin. Devlet okuluna ya da özel okula fark etmez diyemeyeceğim. Çok fark eder. Devlet okulunda öğretmene “dan dun” davranmaktan biraz çekinir müdürler falan özel okulda ise öyle değildir. Öğretmenler yönetici kadroların karşısında öğrenci gibi azar yerler. O yüzden fark eder hangi okula gittiğiniz. Diyelim ki Özel okula gittiniz. Hocalara bakın. Ders aralarında gülüyorlar mı diye bakın. Okul çıkışı kafaları dağınık mı, dalgın dalgın yürüyorlar mı diye bir bakın. Muhtemelen dalgın dalgın yürüdüklerini göreceksinizdir. Muhtemelen kafalarında “devlete atanmak” ya da “kredi çekip kendi işini kurmak” falan vardır. Öğretmenlerin mutsuz olduğu bir özel okulda ilk nereye bakmalısınız peki? Tabii ki müdüre. Öğretmenleri ile nasıl konuştuğuna iyi bakın müdürün. Sonra öğrencilere bi bakın. Muhtemelen müdürün öğretmene yaptığı saygısızlıkların bir benzerini yapıyorlardır öğretmenlerine. Müdüre iyice bi bakın eğitim kurumunda mı çalıştığını düşünüyor yoksa işletmede mi iyice anlayın. O okuldaki yozlaşmışlıkların büyük çoğunluğunu müdürde yani balığın baş kısmında göreceksinizdir.

Hep baştan kokar hep baştan kokar anlayacağınız. Kokanlar ise yani başta bulunanlar alttakilere suç bulup dururlar.