Bir şeyi deneyimleyerek onunla iletişime geçiyoruz, bu iletişim -bizi sürekli yaşlandıran kadim dostumuz ve ezeli yalnızlığımızın mimarı- zaman kavramıyla anıldığında mazi haline geliyor, diyebiliriz ki bir şeyin deneyim olabilmesi için taşıması gereken en büyük özellik mazi olması, geçmişimizde yer edinmesi gerekliliği.
Mazi olup olmaması neden önemli?
Gündelik hayatımızdaki küçük maziler elbette pek önemli değil, her sabah dişleri fırçalamak bahsetmeye çalıştığımız deneyim kavramının içini doldurmuyor, deneyim olabilecek birşeyin mazi ile birleşmesinin gerekliliği deneyimin dönüştürücü gücünden geliyor. Deneyim insanı değiştirir, şiddeti farklılık gösterse dahi artçı şokları hisseder insan. Deneyimlerimiz durup düşünmemizi sağlıyor. Düşünmesek bile bilinç dışımızın edinimler kazandığı olaylardan oluşuyor. Daha sonra dönüp baktığımızda üzerinden çıkarım yapabildiğimiz deneyimimizi mazimiz üzerinden değerlendiriyoruz. Mazi’nin burda bu kadar önemli olmasının en büyük sebebi insanın taşıdığı göz kamaştırıcı bir özellik. “Geleceğini Tayin Edebilme”. Geleceğinden korkan insan zamanla geleceği ile ilgili öngörüler yapmaya, önlemler almaya, stratejiler geliştirmeye başlamış, tabi bunu yapabilmesi için elinde kütüphaneler dolusu kitap olamadığı için geriye kullanabileceği çok az araç kalıyor.
Nedir bu araç?
Bu sorunun en kısa cevabı insan. Kendi deneyimlerine bakan insan zamanla mazinin yol gösterici özelliğini keşfetmiş olacak ki çok geçmeden ihtimalleri de göz önüne almaya başlamış. İhtimalleri yaşayabilen insan bugün çoğumuza sıradan gelse de, sanıyorum ki bu tecrübelerin ortaya çıktığı dönemler insanlığın en görkemli dönemleri olabilir. İhtimalleri düşünen insan zamanla kendi hayat tecrübeleri ile şekillendirmeye çalıştığı geleceğini çok daha donanımlı hala getirmeyi başardı. Buradaki ihtimal tabi ki de çevresindeki diğer canlıları, insanları gözlemleyip kendi mazisinin böyle olabilme ihtimali üzerinde durması, ders çıkarmak için bildiğimiz -hâlâ- en doğru yol. Bu sayede insanlık yeni bir kavramla da tanışmış oldu, ortak deneyim.