Yaya, trafikte yürüyerek ya da koşarak seyahat eden insanlara verilen ad. Bazı toplumlarda paten ve kaykay gibi küçük tekerlekli araçları kullanan kişiler de yaya olarak kabul edilir. Günümüzde bu terim çoğunlukla yolda ya da kaldırımda yürüyen insanlar için kullanılır.
Trafikte yayalar için karayollarının yanında yaya kaldırımları bulunur. Yoğun araç trafiği bulunan bölgelerde yayaların yolun karşısına geçebilmesi için trafik ışığı, yaya geçidi ya da üst geçitler bulunur. Yukarıda ayrıntısını verdiğim yaya açıklaması genel ve her yerde anlatılan, yazılan bir açıklama. Ancak bende yaya kaldığım zamanlarda diğer yayaların (benim haricimdekiler) hareketlerini, pozisyonlarını gözlemleme fırsatı yakalıyorum. Yerlerde önceliğimiz yayalar yazıyor hatta bazı yerlerde kırmızıçizgimiz yayalar yazıyor. Yazmış ne olmuş?
Gelelim canım şehrim Çanakkale yaya burumuna. Şehrin hiçbir yerinde karşıdan karşıya geçen yaya köprüsü yok. Yaya yolun karşısına çizikli geçitleri kullanmak istiyor ama istemiyor. Bu durum toplum yapısının durumunu ön plana çıkarıyor. Bana göre yaya karakteri birkaç sınıfa ayrılıyor. Trafikten biii haber olan yaya, telefon elinde konuşan ve yolun neresinde olduğunun farkında olmayan yaya, tehlikeyi seven yaya, kafayı sıyırmış yaya, otomobil kullanana düşman yaya, renk körü yaya, eller aya biz yaya “ bu olmadı ama olsun “çocuklu yaya “ki en tehlikesi “Köpekli yaya “en sorumlusu“ , Casus yaya, kavgacı yaya ve otomobilli yaya gibi gibi insanlar yoğun trafikte yaya geçitlerinde veya geçit olmayan her hangi bir noktada otomobil kullananların her an karşısına çıkarlar. Bu durum otomobilli yaya için çok büyük sıkıntı yaratır. Son zamanlarda trafik uygulamalarına yaya koruma adına otomobilli yayaya dron ile havadan cezalar yağdırmaya başladılar. Belediye yayalar için işin kolayını bulmuş sal yayayı yürüsün daha sonra yayanın geçtiği yere patika yap üstüne birde trafik ışığı koy hatta ışığın üzerine bir kamera gelsin uygunsuzluklar geçir cezayı. Bana göre yaya her zaman haklı değildir. Yaya akıllı olmak zorundadır. Hayatının kendi elinde olduğunu unutmamalıdır. Ancak yayaların sebep olduğu ölümlü kazalar ne yazık ki ülkemizde çok fazla.
Otomobilli yaya kendine sahip ol yerdeki yayaya dikkat et. Sen de bir zaman sonra yerdeki yaya olacaksın beklide elinde baston ile gezecek bastonu otomobilli yayaya sallayacaksın. Kendini haklı göreceksin. Unutma! Kalın sağlıcakla…