Kim Memnun?

Çanakkale’de toplu ulaşım dendiği zaman eleştirilerin ardı arkası kesilmiyor. Vatandaşlar uzun mesafelerden, araçların yetersiz oluşundan, durakta çok beklediklerinden, otobüs bulamadıklarından ve ulaşım ücretinden şikayetçiler. Madalyonun öteki yüzünde ise Halk Otobüsleri Kooperatifi maddi olarak zor zamanlar geçiriyor. Araç sahipleri de, 65 yaş üstü başta olmak üzere problemin serbest, ücretsiz binişlerde olduğunu belirttiler. Halk Otobüsleri Kooperatifi Başkanı Hasan Ateş ve araç sahipleri ile röportaj gerçekleştirdik. Kafalardaki sorular sorulurken, A’dan Z’ye sorular yanıtlandı.

Bir yanda vatandaşlar, diğer yanda Halk Otobüsleri Kooperatifi ile araç sahipleri. Bir başka yanda ise Çanakkale Belediyesi ve Devlet. Bir yanda Devlet ve Çanakkale Belediyesi destekleri diğer yanda ardı arkası kesilmeyen eleştiriler ve şikayetler.

Madalyonun diğer yüzünde, Halk Otobüsleri Kooperatifi Başkanı hasan Ateş ve araç sahipleri ile görüştük. Sorunlar bir değil, iki değil diyen araç sahipleri yaşadıklarını içtenlikle aktardılar.

SORU: Kooperatifin ne kadar borcu bulunmaktadır?

“Bugün ödense, 30 Milyon TL civarındadır”

Çanakkale Halk Otobüsleri Kooperatifi Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Ateş, “Kooperatifin borcu bugün ödense, 30 Milyon TL civarındadır. Biliyorsunuz 2 yıl boyunca pandemiden dolayı okulların tatil olması, üniversitelerin kapanması, bizim yolcu kapasitemiz öğrenciler üzerine olduğu için ciddi anlamda gelir kaybı yaşattı.

150 civarında çalışanımız var. Asgari ücrete, parçalara, her şeye zam gelirken, bizim kazancımız artmadı. Masraflar çok arttı. Bu yüzden otobüs sahiplerinin hiç para kazanmadığı bir süreçten geçiyoruz. Belediyenin az da olsa destekleri ile ayakta durabildiğimizi bütün üyeler, yönetim kurulu ve ben biliyorum. Bu toplu taşıma, mecburi bir hizmet. O saatte 3 kişiye de hizmet vermeliyiz, 30 kişiye de hizmet vermekteyiz. Arabalar boş ya da dolu çalışmak zorunda. Biz bu hizmeti veriyoruz. Belediye elinden geleni yaptı. Hat rotasyonu 20 bin kilometre iken, elektronik veriler ışığında, kilometre açısından, yoğun yerlerde daha sık, yoğun olmayan yerlerde saat aralıkları uzatılarak 10 bin kilometreye kadar tasarruf sağlandı. Bu sayede ayakta kaldık.

Bugün 12 metrelik bir aracın fiyatı 10 Milyon TL’yi geçti. Daha önce girdiğimiz borçlardan dolayı taksitlerimiz var. Taksitlerimizi bugünlere kadar geciktirmedik ancak zor duruma girdik. Önümüz yaz, araçların bakımları yapılıp, öğretim yılına hazır olmaları gerekiyor.

“Belediye ve devlet desteği ile ayakta kalıyoruz”

Bir lastiği bir sene önce 2 bin TL’ye alırken, bugün 10 Bin TL’ye ulaştı. Bir sene önce aküleri 3 Bin TL’ye alırken, bugün 8 bin TL’ye alıyoruz. Gerçekten bu işin getirisinin olmadığını herkes bilsin. Belediye ve devlet desteği ile ayakta kalıyoruz.

“Hükümetin yaptığı 65 yaş üstü uygulamasından bize büyük destek gelmiyor”

Hükümetin yaptığı 65 yaş üstü uygulamasından bize büyük destek gelmiyor. 1.200 TL alırken, bugün 1.800 TL alıyoruz. 2 aydaki enflasyonda bunu götürdü. Mazota ne kadar zam gelecek bilmiyoruz. Temmuz ayında tekrar asgari ücrete zam gelecek. Her şeye müthiş bir zam var. Bizim ayakta kalabilmemiz için belediyenin ve devletin bize destek olması gerekiyor.

“Çanakkale’nin sayılı zenginlerini ücretsiz taşıyoruz”

Belediye eskiden ihtiyacı olanı ve üzerinde mal mülk olmayanı ücretsiz taşıtırken, bu günlük 500 yolcuya tekabül ediyordu. Biz şimdi günde 10 bin yolcuyu ücretsiz taşıyoruz. 10 Milyon TL’lik evde oturan vatandaşı biz ücretsiz taşıyoruz. Çanakkale’nin sayılı zenginlerini ücretsiz taşıyoruz. Bu bence çok adaletli bir durum değil. O zenginlerin evlerinde çalışanlar ücretli, öğrenciler ücretli gidiyorken bu sistemin değişmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.

SORU: Çanakkale Belediyesi’nin kooperatife desteği yeterli mi?

Başkan Hasan Ateş, “Çanakkale Belediyesi’nin desteği yeterli değil. Arabaların parçaları ve fiyatları o kadar arttı ki bir yandan da filomuzda kaliteyi arttırmak zorundayız. Bu arabalar düzgün lastikle gitmek zorunda. Klimaların çalışması gerekmektedir. Hizmet konusuna gelince, başka illerle karşılaştırıldığında hizmet geride değil. Kalite arttırılabilir ancak hizmet geride değil. Kötü durumda değiliz” dedi.

SORU: Çanakkale Belediyesi’nin siyah plakalı araçlarının artması kooperatif için olumlu ya da olumsuz nasıl bir durum oluşturuyor?

Başkan Hasan Ateş, “Biz filomuzu yenileyemedik. Biz araçlarımızı değiştiremedik. Aynı zamanda Çanakkale halkıyız ve esnafıyız. Bizim de para kazanmamız gerekiyor. Yeterli filomuz var mı? 103 tane aracımız var. Şu anda 45 araç ile çalışıyoruz. Geride 55-58 aracımız garajda yatıyor. Müşteri potansiyelimiz arttığında, araçlarımızın bakımlarını yaptığımızda 100 bin yolcuyu taşıyacak donanımımız var. Belediye de hizmet amaçlı araç alabilir mi? Alabilir. İlk olarak buradaki esnafa özen gösterilirse memnun oluruz. Biz 3-4 yıldız cebimize 1 lira koymuyoruz. Bugün SGK, Bağ Kur yatırılmaya kalkılsa 3.500 TL oldu. Bunu dahi yatırmakta zorlanıyoruz. Hizmet biraz daha üst noktaya taşıyacağız ancak belediye ve hükümetten ilave destek bekliyoruz” dedi.

SORU: Çanakkale’de vatandaşların otobüsleri yoğun bir şekilde kullandığı zaman dilimlerinde siyah plakalı belediye araçları mı yoksa kooperatifin araçları mı daha sık çalışıyor?

Başkan Hasan Ateş, “Hepsi çalışıyor. Sabahleyin örnek veriyorum saatte 10 bin yolcuyu taşıman için o gün 90 tane araban sefere çıktıysa, sabah ki durumda 10 tane daha takviye gerekiyor. Burada belediye, halk otobüsü ayrımı yapmaksızın o hizmeti vermek zorundayız. Parayı düşünmekten ziyade herkesi işe ve okula yetiştirmek zorundayız. Sabahları hazır olan araçların belediye ya da halk otobüsü olması hiç önemli değil” dedi.

“Bugün biz Güzelyalı’dan bir öğrenciyi 4.50 TL’ye taşıyoruz. 1 kilometre ileride İntepe var. İntepe’den öğrenci 23 TL’ye taşınıyor”

Biz elektronik bir sistemle çalışıyoruz. Hangi duraklarda, hangi bölgelerde yoğunluk var görüyoruz. Araçlar ne sıklıkla hangi saat dilimleri arasında kullanılıyor görüyoruz. Çok büyük hatalar yapılmıyor. Bu toplu ulaşım, eğer araçlar kapasitesinin altında gidip, gelirse bu zarar demektir. Bu arabalar 100 kişilik, en az 70 kişinin kullanması gerekir ki kaliteli hizmet olsun. Bugün biz Güzelyalı’dan bir öğrenciyi 4.50 TL’ye taşıyoruz. 1 kilometre ileride İntepe var. İntepe’den öğrenci 23 TL’ye taşınıyor” ifadelerini kullandı.

SORU: Durak sayıları önce azaltıldı. Sonrasında tepki geldi. Durak sayıları azaltılmalı mı?

Başkan Hasan Ateş, “Bunun çalışması iki sene önce yapıldı. Gerçekten çok yakın olan durakları kaldırdık fakat bazı yerler var insanlar evlerinin önünde durak istiyor. Bu sefer de 15 dakikada gidebileceğin bir yolu 30 dakikada gittiğin için tepki topluyorsun. Orta yolu bulmaya çalışıyoruz. 3-5 durak daha kaldırılması gerekiyor. Türkiye standartlarında durak araları 400-500 metre iken Çanakkale’de ortalama 300 metreye kadar düşüyor. Daha öncesinde 200 metreye kadar durak vardı” ifadelerini kullandı.

SORU: Hastane gibi hızlı gidilmesi gereken bir rotada, ÇT3 Esenler Mahallesi’nden yaklaşık 55 dakikada Mehmet Akif Ersoy Devlet Hastanesi’ne ulaşıyor. Bu konuda ne düşünüyorsunuz?

Başkan Hasan Ateş, “Daha önce yine 3 yıl önce bütün hastane hattı ÇT3 üzerine kalmıştı. Hat olarak da çok uzun bir hattı. Bu ekonomik olarak da bize zarar veriyordu. Biz burada 8-10 araba çalışırken, şu anda 3 araca düşürdük. Saatte bir araç kalkış yapıyor. Ekspres hattını koyduk. İskele-Hastane arasında zaman kazanmaya çalışıyoruz. O hatta 30 dakikada hastaneye varıyor” dedi.

Çanakkale halkından ricam, eğer bu arabalar dolu gidip gelmez ise pahalı bir ücret ödemek zorunda kalırlar. Türkiye’de en pahalı şey akaryakıt, parça giderleri…” yanıtını verdi.

SORU: Dolar kurundaki dalgalanma, sizleri olumsuz etkiliyor mu?

Başkan Hasan Ateş, “Her şeyimiz dolara bağlı. Lastik dolar endeksine bağlı. Bütün yedek parçalar… Yağ… Biz yağın litresini 60 TL’ye alırken, şu anda 250 TL. Artış 5 kat. Maalesef tüm giderlerimiz dolara bağlı. Otobüslerin, araçların fiyatları dahi ortada. Herkes her şeyi görüyor” ifadelerini kullandı.

SORU: Elektrikli otobüs geçtiğimiz günlerde Çanakkale’de denendi. Siz Elektrikli otobüs hakkında ne düşünüyorsunuz?

Başkan Hasan Ateş, “Büyükşehirlerde filo olarak alırsan karlı olabilir. Çanakkale gibi bir yerde 1-2 tane araç alırsan problemleri var. Örnek veriyorum şarj istasyonu nasıl olacak? Gece şarj ettiğimiz düşünüldüğünde, trafoların değişmesi gerekir. O trafolar bu akımı kaldırmıyor. Maliyet olarak çok fazla. Bugün 12 metrelik bir araç 10 Milyon TL. Bu araçların alımı için faizlerde yüksek. Şu anda seri üretime geçilerek, fiyatlarının düşük olması gerekiyor. Belirli bir yatırımı karşılayabilmesi için filo halinde alınmalıdır. Bu araçların yaklaşık 5 yıl sonra akülerinin değişmesi gerekiyor. Akülerin fiyatları neredeyse araçların fiyatının yarısı kadar. Bir tane arabayı alıp şarja bağlamak başka, 30 aracı şarja bağlamak başka” açıklamasında bulundu.

SORU: Yaz için araçlarınızda herhangi bir hazırlık var mı?

Başkan Hasan Ateş, “Şimdi klimaların bakımlarını yaptırıyoruz. Klimaların bakımları geçen yıl 200 Bin TL’ye mal olmuştu. Şimdi ise bu klimaların bakımları için 500 Bin TL maliyet oluştu. Şu anda bir haftaya kadar klimalar hazır hale gelecek. Önümüzde Temmuz ayı var ve sıcaklıklar 35 dereceleri bulacak. Klimalar çalıştığında, yakıt maliyeti de artacak” dedi.

SORU: Bir otobüsün bir günde yakıt maliyeti ne kadar tutmaktadır?

Başkan Hasan Ateş, “Hat olarak söyleyeyim. ÇT3 ve Kepez uzun hatlar. Bu hatlarda günlük 4 Bin TL ile 5 Bin TL arasında mazot yakıyorlar” dedi.

Kooperatif Başkanı Hasan Ateş ile birlikte, araç sahipleri ile de röportaj gerçekleştirdik.

“Bedava taşıdığımız kişiler günde 10 bin kişi yapıyor”

Araç sahibi İbrahim Günay gazetemize yaptığı açıklamada, “Minibüsken işimiz iyiydi. Halk otobüsü olduk, 3-4 sene ancak dayandık. Ondan sonra bir daha iflah olmadık. 5-6 senedir hiç kazanmıyoruz. Ondan öncesinde de çat, pat, çay parası. Hepsi budur. Sayın Başkan tüm ince detayları anlattı. Bizim esas sorunumuz 65 yaş üstü ücretsiz ulaşımı. Türkiye genelinde 65 yaş üstü vatandaş sayısı da Çanakkale’de bir hayli fazla. Belediyelerin büyüklüğüne göre destek de farklılık görüyor. Özellikle biz özel halk otobüsü olduğumuz için biz para bağlıyoruz haliyle, biz Çanakkale halkını bedava taşımak zorunda değiliz. Hükümet ya da belediye bu sorunu çözmelidir. Mutlaka eğer adaletten bahsediyorsak bu sorun çözülmelidir. Bedava taşıdığımız kişiler günde 10 bin kişi yapıyor” açıklamasında bulundu.

“Serbest binişler bizi çok zor durumda bırakıyor”

Araç sahibi Hasan Canbaz yapmış olduğu açıklamada, “ Minibüs zamanımızda, bedava binişler yoktu ve ticaret iyi idi. Bu bedava binişler olduğundan bu yana biz zor duruma girdik. Türkiye genelinde olan bir uygulama o yüzden diyecek bir şey yok. Belediye tarafından verilen destekleme tamam ancak hükümet tarafından verilen destekleme çok azdır. Taşıdığımız yolcuya göre çok az. 2-3 sene önce gelir daha fazlaydı ancak serbest binişler bizi çok zor durumda bırakıyor. Her arabada ücretsiz binen sayısı 30-40 kişidir” ifadelerini kullandı.

Tunahan Ünsal