Nöbetçi Eczaneler
Dünya uzun süredir farklı türden bir pandeminin içinde. Bu seferkinin ismi “cehalet”. Son dönemde en yoğun görüldüğü yerlerden biri maalesef ülkemiz. Her şeyi bilmek beşerin varoluşu gereği imkansız ancak ortalama üstü bir seviye tutturmak hiç zor değil. Cehaletin de türleri mevcut: Mesleki cehalet, davranışsal cehalet, entelektüel cehalet… Örnekler çoğaltılabilir. Bu kadar çok bilginin içinde nirengi noktasını hiç bir şeyi tam bilmeden her şeyi biliyormuş gibi davranmak olarak seçen güruhu hor görmekte ayıplanır oldu. Halbuki bilginin bu kadar ulaşılabilir olduğu bir dönemde cahil kalmak istisnalar hariç bir tercihtir ve ayıplanmalıdır. Ayıplanmalıdır ki cahil olan cahil olduğu konuda kendini yetiştirme farkındalığına ulaşsın. Toplumun gelişim güzergahında dikenli bir çalı olduğunu anlayıp kimseye batmadan yol açsın. Ne hikmetse tam tersine bizim çalılıklarımız büyüyor orman oluyor. Çoğunluk sosyal medya videoları ve saniyelik okumalarla evrenin sırrına vakıf oluyor. Tüm bu sırlara vakıf olan toplumumuz UNESCO’nun verilerine göre kitap okuma oranında 86. sırada ve yoksul Afrika ülkeleriyle yarışır durumda. Ayrıca kitap, ülkemizdeki insanların ihtiyaç sıralamasında 235. sırada. “Kitap okuyarak her şeyi bilemezsiniz ama bunun farkına varmak için kitap okumanız gerekir” sözü bizdeki sorunu açıklar nitelikte. Nitekim eğitimli insanların da birçoğu cahil… Sanki en büyük günahı “Bilmiyorum” demek olan bir dine inanıyor herkes.
Okumadan derinlemesine bilgi sahibi olmak imkansızken, her şeyi bilen toplumumuzda televizyon izleme oranı günde 6 saattir (Kitap okuma oranı 1 dk). Herkesin akademik düzeyde bilgili olmasından bahsetmiyorum. İçinde yaşadığımız toplumu ileri götürmek adına görgü kuralları dahil olmak üzere, bazı temel disiplinler, entelektüel birikim ve kişinin kendi ilgi alanları dahilinde katkı sunacak düzeyde bilgilenmesinden bahsediyorum. Birey bunlarla kendini doyurdukça önünde başka bir dünyanın kapıları açılır. Varoluş dahil olmak dünya derinleşmeye, iyileşmeye, kök salmaya başlar.
Cahilin en büyük avantajı ilkesiz olmasıdır. İşine geldiğinde işten kaçabilmek için ben cahilim anlamam diyebilir ve öğrenmek için bir çabası da yoktur. Ancak 5 dakika sonra bir köşede kendinden emin tavırlarla o “anlamadığı” işi yapan birini derinlemesine eleştirebilir. Her şeyi bildiğini, hep doğru olduğunu düşünen insanla konuşulacak bir şey de yoktur aslında. Mevlana’ya atfedilen “Cahilin yanında kitap kadar sessiz ol” sözündeki cahil de işte bu yarı uyanık her şeyi bildiğini zanneden, öğrenmeye ve gelişime kapalı olan türdür. Bu insanların ömürleri boyunca bir aydınlanma yaşaması zordur. Analitik beyinleri hep cahil taraflarını haklı çıkaracak bahaneler üretebilir. Sosyal medyada yayılan dezenformasyonlara hemen inanıp kendi yarı masalsı dünyasında epik savaşlar verdiği düşmanlar yaratabilir. İronik olarak “skeptik”tir. Bilimsel gerçekleri reddederek bilimsel bir şüpheciden daha sorgulayıcı olabilir. İşin zor tarafı ise sizi de yarattığı o sığ düşünceler şenliğine çekmek istemeleridir. İşte mücadelenin ve ayıplamanın başlaması gereken yer burasıdır bana göre. Üslup size kalmış…
Sonuç olarak yapay zeka çağının içindeyiz. Ufukta bilgiye ve öğrenme örüntülerine dayalı yeni bir dünya beliriyor. Bu yüzyılda başarılı olma kriteri neyi ne kadar öğrenebildiğinizle ölçülecek. Bu nedenle “Super Learner” haline gelmek yani öğrenme modellerimizi mükemmelleştirmek zorundayız. Beyin bilgisayar arayüzü çalışmaları gerekli etik şartları sağlayabildiğinde ve nihai ürünler halka ulaştığında; cehalet için yapay zeka verileriyle konfor alanından çıkmadan hemen bilgiye ulaşmak bir umut olabilir. Ancak bu ihtimal çok yakın görünmüyor. Bu nedenle Mahatma Gandhi’nin sözü sanırım konu için oldukça açıklayıcı: “Yarın ölecekmiş gibi yaşa. Sonsuza kadar yaşayacakmış gibi öğren.”
Cahil olma, hadsiz olma…
Özgün Çağlar Berkit
