Nöbetçi Eczaneler
Geçtiğimiz günlerde Ulusal Süt Konseyi’nin çiğ süt fiyatlarına yüzde 30 zam yapmasından sonra birçok markette süt ürünlerine alarm takılmış ve sosyal medyada sütlere takılan alarm görselleri gündem olmuştu. Daha öncede bebek mamasına, yağa, kahveye, bala, tıraş bıçağına alarmlar takılırken şimdi sıra süte geldi. Özellikle şarküterilerde ve kasaplarda, etiket fiyatları hemen hemen her gün güncelleniyor. Süt ürünleri ve et fiyatları 100 TL’yi aşarken, esnaf vatandaş için “Dükkana geldikleri gibi çıkıyorlar” ifadesini kullandı. Öte yandan esnaflar geçtiğimiz sene ile bu senenin fiyatlarını gazetemize karşılaştırdılar. 1 yılda, süt ve süt ürünlerine ve et ürünlerine gelen zam yüzde 100’leri buldu. Hatta geçti!
Geçtiğimiz aylarda Et ve Süt Kurumu, ete yaklaşık yüzde 48 oranında zam yaptı. TÜİK verilerine göre 2021 yılının Eylül ayında dana etinin kilogram fiyatı 65,12 lira olarak hesaplandı.
Kırmızı et üreticileri ve kasap esnafı zam kararını olumlu karşılarken, kırmızı et almakta zorlanan vatandaşlar fiyatlara tepki göstermişti. Kırmızı etin kilo fiyatının artmasıyla beraber tavuk etine yönelen vatandaş, tavuk etine geçtiğimiz yıldan bu yıla yüzde yüz zam gelince sofralardan tavuk etini de kaldırdı. Öte yandan çiğ süt fiyatlarına yüzde 30 zam yapılmasının ardından, marketlerde sütlere alarm takılmaya başlandı. Gündem Gazetesi olarak geçen sene ile bu seneki fiyatları karşılaştırdık. Ortaya çıkan tabloyu ise esnaflar değerlendirdi.
‘’ Dükkana geldikleri gibi çıkıyorlar ‘’
Süt ve süt ürünlerini satan esnaf Nurgül Kaptan ise satışların oldukça durduğunu ifade ederken, ” Ben 20 liraya peynir sattığımı biliyorum. Esnaf olarak biz de yenik düştük vatandaşta. Dükkana geldikleri gibi insanlar geri çıkıyor ” dedi. Tüketicilerin artık kalite ve tat açısından değil cebine yönelik alışveriş yaptığını ifade eden Kaptan, pahalı ürünlerin çoğunu tüketicilerin alamadığını bu sebepten en çok talebin Lor peynire olduğunu aktardı.
Geçen seneden bu seneye
Türkiye İstatistik Kurumu verileri de süt ve süt ürünlerinin son bir yılda yüzde 40 ila yüzde 54 aralığında zamlandığını ortaya koydu. Ülke genelinde ortalama bir litre süt fiyatlarının 2021 Mart’ta 6,2 TL iken 2022 Mart’ta 9,1 TL’ye çıktığını ortaya koyan TÜİK verileri bile, 40 liradan aşağı bir kilo peynir bulunmadığını gösteriyor. Buna göre, 2022 Mart’ta bir önceki yılın aynı ayına göre kaşar peyniri fiyatları yüzde 40,4 zamlanarak 70,2 TL’ye, krem peynir yüzde 43,8 zamlanarak 51,4 TL’ye ve beyaz peynir de yüzde 54 zamlanarak 44,4 TL’ye çıktı. Ancak bunlar ülke genelindeki ortalama fiyatlar… Marketlerdeki peynir fiyatları ise TÜİK ortalama fiyatların neredeyse iki katı seviyesinde.
‘’ Satışlarda en az yüzde 50 düşüş var ‘’
Gelen bu son zammın ardından alım gücünün yokluğu ile sinek avladığını belirten başka bir esnaf ise Murat Aşık oldu. Aralıktan bu yana 3 kez zam gördüklerini açıklayan Aşık, bu zammın son olmadığını Temmuz ayında bir zam daha beklediklerini belirtti. Aynı zamanda satışlarda da en az yüzde 50 düşüş olduğunu ifade eden Aşık, ‘’ Geçen seneye nazaran özellikle peynirlerde yüzde yüz bir zam var. İşimiz zor ‘’ dedi.
“ Bizim sıkıntımız üretim eksikliğimiz”
Hasan Turan” Dünyada ki bazı savaşlar zamlara sebep oluyor gelen zamların sebebi dünyada yapılan ticaretler. Özellikle dünyada savaş olması bizi etkiliyor. Bütün Avrupa ülkelerinde zam var. Almanya’nın otomobili, Hollanda’nın çiçekleri, Rusya’nın doğalgazı üretimleri var. Bizim sıkıntımız üretim eksikliğimiz biz hazıra ve dışarıdan almaya alıştık. Rahatlık bizi bozdu şimdi ağlıyoruz. Bu zamlar kaçınılmazdı. Şu zamanda maliyetler yüksek olduğundan insanlar için üretmek biraz zor, çiftçinin gübresi, hayvancının yemi pahalı. Çiftçinin gübre fiyatları ve yem fiyatları ve mazot fiyatları düşürülmeli ancak burada şöyle bir sorun var.
“Çözüm önerileri görmek istiyoruz”
Herkes eleştiriyor bize çözüm sunan yok. Bize herkes problemle eleştiriyle geliyor, artık çözüm önerileri görmek bu sorunları hangi yollar çözecekler? Çözüm önerileri ne bunları görmek istiyoruz” dedi.
“ Ürünlere Aralık ayından bugüne yüzde yüz zam geldi”
Maliyetlerin arttığını belirten Kasap Metin, “Maliyetler yüzünden bu kadar zam geldi. Bu şekilde giderse düzelmez. Mazot fiyatları, gübre, yem fiyatları maliyete biniyor. İnsanların hayvan bakacak gücü yok. Böyle olunca, zaten elimizde hayvan yok. Hızlı bir sirkülasyon olsa daha fazla satış olur. Kurbanda kurban yetiştirenler hepsini satarsa fiyatlar daha fazla yükselir. Eğer satılmazsa fiyatlar yerinde kalabilir. Arz taleple ile alakalı bayramdan sonra talep olursa fiyatlar yine yükselir. Ürünlere Aralık ayından bugüne yüzde yüz zam geldi. Ben dükkanı ilk açtığımda 2 yıl önce 50 liraya kıyma satıyordum. Şu an satış fiyatımız 160, 170 lira arasında değişiyor. Kuşbaşı geçtiğimiz sene 90 liraydı, bu sene 180 liradan satıyoruz. Tavuk inciğe gelirsek 45 liraya sattığımızı hatırlıyorum bugün kilosu 100 lira. Çiftçiyi, esnafı desteklemeleri lazım, mazot fiyatlarının gübre fiyatlarını düşmesi lazımdır. Öncelikle doların düşmesi lazımdır. Bunlar düşerse her şeye yansıyor.
“Dolar, biz ürünleri ülke olarak dışarıdan ihraç ettiğimiz için bizi etkiliyor”
Dolar, biz ürünleri ülke olarak dışarıdan ihraç ettiğimiz için bizi etkiliyor. Dolar sadece çiftçileri değil herkesi etkiliyor. Önceden mazotun litresi 6 liraydı şu an 26 lira. Litre fiyatı yüzde dört yüz artmış, bu da masrafları dörde katlıyor. Ben Biga’da kestiriyorum hayvanlarımı, Çan’da çiftlik var çiftlikten Biga’ya gidiyor, Biga’dan buraya, merkeze geliyor. Önceden mazot 150 lira yakarken şu an 600 lira yakıyor bu artış, hayvanın üzerinde maliyete biniyor. Elektrik faturalarına sürekli olarak zam geliyor ben 3 bin lira fatura öderken, bugün 10 bin lira fatura ödüyorum. Kiralar artmaya devam ediyor maliyetler yüksek olduğu için fiyatlara yansıyor. Dün akşam yine mazota zam geldi. Ekonomi düzelmedikten sonra, dolar düşmedikten sonra piyasa düzelmez. Ekonominin düzelmesinden başka çıkar yolu yok” ifadelerini kullandı.
Ş. Ezgi Çolak
