Esnafın Dolar Duası

Son günlerde yükselişe geçen döviz kuru Çanakkale esnafını vurdu. Dolar kuru biz haberi yazarken 16,11 Türk Lirası’nı gördü. Esnaf dolardaki kur artışının kendilerine olumsuz biçiminde yansıdığından dert yanarken, sattıkları ürünlerin yerlerine yenisini koyamamaktan şikayetçi. Müşterilere dolar kurundan dolayı zam yaptığını anlatamayan esnafın zam yapmasına rağmen kar marjı her geçen gün düşüyor. Esnafların bir kısmı, dolarda yaşanan hareketliliğin devam edeceğini ifade ederken, bir kısmı ise dolar yükselmesin diye dua ediyoruz dediler.

Esnaflar” Konuşacak halimiz yok, dolar kurunun yükselişinin fiyatlara yansımasından dolayı etiketlere yetişemiyoruz” dedi. Etiketlere yansıyan kur müşterilerin cebini yakıyor. Geleceğe umutla bakamayan esnaf doların daha fazla çıkış yapmasından korkuyor. Döviz kurundaki dalgalanma özellikle küçük esnafı zor durumda bıraktı.

“Piyasayı anlık takip etmediğin sürece sattığın malı geri alamıyorsun”

Çanakkale merkezde yem satan Emre Hançar, “Yurt dışından gelen ürünler olmasından kaynaklı, bana gelen ürünlerin yüzde yetmişi dolarla geliyor. Piyasayı çok iyi takip etmek gerekiyor.  Piyasayı anlık takip etmediğin sürece sattığın malı geri alamıyorsun. Bunun sonucunda malı zararına satıyorsun. Hiçbir işlem olmamış oluyor, dükkân hep geri gitmeye başlıyor. Dükkân kendini döndürmemeye başladı. Dolar çıktığı zaman yemlere zam geliyor sende zammı yansıtmak zorundasın. İnsanlar açısından da çok sıkıntılı mesela müşteri diyor ki “İki günde bir sen zam yapıyorsun, fırsatçı olmaya başladın. Açgözlülük yapıyorsun”. Aslında benimle bir alakası yok ben bu zammı yansıtmak zorundayım. Başka türlü ben dükkânı idare edemiyorum. Stopaj, vergi, sigorta, dükkân kirası var. Geçen seneye göre işler çok düştü. Kuş yeminin çuvalını iki yüz liraya satarken, üç yüz kırk liraya satmaya başladım. Kuş maması yüz liraydı iki yüz yirmi lira oldu. Köpek maması seksen liraydı iki yüz kırk liraya satıyorum. Bunlar altı ayda gelen zamlar. Müşterilere poşet verirken ellerim titriyor. “Poşetin tanesinin bana geliş fiyatı elli kuruş, çift poşet yaparsam kâr marjımdan bir liram gitti demektir” dedi.

“Dolar kurunda olan hareketlilik devam eder gibi gözüküyor”

Kuyumcu Timur Ay, “Dolar kurunda olan hareketlilik devam eder gibi gözüküyor. Uluslarlararası piyasalar ve içerideki yaza doğru girerken, hareketlilikler ister istemez piyasa içerisinde ki enflasyonist ortamların, sonuçlarıyla karşı karşıya kalmamız döviz bazında, değerlendirmeleri biraz daha yukarı doğru çekiyor. Yatırım yapmaya ve yatırımlarını değerlendirmeye gelen müşteriler var. Bu ekonomik parametrelerin yüksek olduğu dönemi görerek, ev almak isteyen araba almak isteyen kendisine ait onunla ilgili yatırımı bozdurmaya çalışanlar oluyor. Bizi nasıl bir yaz beklediğini öngörmek dünyada veya Türkiye’de mümkün değil. Belirsizliğin yaşandığı dünyanın belirli bir bölümünde savaşın olduğu, belli yerlerde çok hızlı değişkenlik gösteren siyasal olayların yaşandığı bir dünya ortamında kaotik bir yapıda belirginlik konuşmak yanlış olur. Çok iyi dönemler geçtiğini söyleyemeyiz o açıdan baktığımız zaman ekonomik verilerle dünyanın siyasi gelişimleri sebepleri birbirine çok yakın.  Ekonomik parametreler iki gücün kendi arasındaki mücadelesi sonucunda rayına oturmadığı sürece dünyada siyasal denklemler rayına oturmaz. Halkın neye güvendiğini yatırım yaptığını ölçmek çok mümkün değil ama altının yüzyıllardır kabul gördüğü bir yapı, döviz gibi bir baremde çok konuşulur değil, altın her zaman iyidir. Altın daha fazla tercih görüyor” ifadelerini kullandı.

“Şu an fiyatları müşteri geldiği zaman kura ve fiyata bakıp ona göre anlık fiyat veriyoruz”

Etiket değiştirmekten dert yanan nargileci Ali Akay, “Ürünleri dolarla alıyoruz. Kurdaki dalgalanma bizi etkiliyor. Türkiye’de eskiden bir ürüne fiyat belirlediğimiz zaman bir yıl o fiyata karışmıyorduk. Etiketi yapıştırdığım zaman bir yıl boyunca aynı fiyat etiketi kalıyordu. Şu an fiyatları müşteri geldiği zaman kura ve fiyata bakıp ona göre anlık fiyat veriyoruz. O gün dolar kuruna göre fiyat değişimi oluyor. Nargile kömürü 3,40 dolara geliyorsa dolar öğleden sonra yükseliş gösterdiği anda o an kur neyse fiyattan almak ve satmak zorunda kalıyorum. Müşteriye bunu anlatmaya çalışıyoruz fakat anlamıyorlar çünkü artık insanlar her şeyden bıkmışlar. Aslında farkındalar ama farkına varmak istemiyorlar. Dolarda olan hareketlilik bize bir lira olarak yansısa bile ton bazına vurduğumuz zaman bunlar büyük rakamlara etki ediyor. Türkiye’de dolar eskiden bu kadar hareketli değildi. Bugünlerde sadece nargileciler değil bütün esnaf olarak dolar kuruyla çalışmak zorunda bırakıldı. Buna dışa bağımlılık diyebiliriz. İnsanların alım gücü düştü, asgari ücretli bir çalışanın maaşının yarısından fazlası kiraya gidiyor. Eskiden bir asgari ücret ile bir nargile kafede 186 tane nargile içilirken, bugün 100 liradan nargile içtiğini düşünürsek sadece 42 tane nargile içebiliyor. 2500 lira kira ödüyorum. Kira beni ve esnafı zorluyor. Asgari ücretler ve kira eşit durumda” dedi.

“Dolar daha fazla yükselmesin diye dua ediyoruz”

Telefon dükkânı olan Aydın Türümen, “Bütün ürünlerimi dolarla alıyorum. Çok fazla etiket değişimi oluyor, dolar kurunda gerçekleşen ufak bir dalgalanma bizi mahvediyor. Ufak artışlar dahi bizleri zora sokuyor. Müşterilere bu durumu anlatamıyoruz. Müşteriler ‘benim dolarla işim yok, ben Türkiye’de yaşıyorum” diyorlar. Etiket fiyatlarına yetişemediğimiz için müşterilere yansıyor müşteriler dolarla alakaları olmadığını ve benim zam yaptığımı iddia ediyorlar. Bu konuda sık sık karşı karşıya geliyor tartışma yaşıyoruz. Müşterilerin alım gücü etkilendi ve satışlarımız ve kar oranımız düştü.  Müşteriler zorlanıyor. Fiyatları yüksek söylediğimiz için insanlar alışveriş yapmaktan vazgeçiyor. Beklentimiz bu fiyatların düzeleceği yönünde değil. Artık bu saatten sonra daha fazla kötüye gitmesin diye dua ediyoruz. Dolar daha fazla yükselmesin diye dua ediyoruz. Biz doların bu oranda kalmasına ve 20 liraya çıkmamasına duacıyız” ifadelerini kullandı.

Tunahan Ünsal