Nöbetçi Eczaneler
Son yıllarda sıkça duymaya başladığımız Mobbing, kelime olarak yeni olsa da kavram olarak hiç de yabancı değil. Türk Dil Kurumu’nun dilimize “Bezdiri” veya “Yıldırma” olarak çevirdiği mobbing ile ilgili olarak bilinmesi gerekenleri yazımızda bulabilirsiniz. Pek çok kişinin çalışma hayatı boyunca en az bir kere karşılaştığı mobbing kavramıyla ilgili bilgileri Mobbingle Mücadele Derneği’nin internet sitesinden derledik.
Mobbing: İşyerlerinde bir veya birden fazla kişi tarafından, diğer kişi ya da kişilere yönelik gerçekleştirilen, belirli bir süre sistematik biçimde devam eden, yıldırma, karşısındakini pasifize etme, işten soğutma, iş yaptırmama veya işten uzaklaştırmayı amaçlayan; mağdur ya da mağdurların kişilik değerlerine, mesleki durumlarına, sosyal ilişkilerine veya sağlıklarına zarar veren; kötü niyetli, kasıtlı, olumsuz tutum ve davranışlar toplamıdır.
Mobbing’i, aynı düzey ve seviyedeki kişiler de birbirlerine karşı yapabildiği gibi, özellikle; hiyerarşik gruplarda ve güçlü-güçsüz ayrımının açıkça yapılabildiği işyerlerinde çok sık görülür.
Türkçede de TDK deyişiyle “Bezdiri”, “Yıldırkaçır” veya “Yıldırma” anlamları vardır. Türk Hukukunda da “Psikolojik Taciz” genel bir kullanım olarak yerini almıştır.
Terminoloji ne olursa olsun sonuç; tüm insanların yaşamlarının devamını sağlayan ve hayatta kalma aracı olan iş ilişkisinin, içinde bulunan ve sistemin devamını sağlayan kişilerin psikolojik baskı ve tacize uğramalarını anlatmaktır.
Mobbing’in Unsurları
– İşyerinde gerçekleşmelidir.
– Üstler tarafından astlarına uygulanabileceği gibi, astları tarafından üstlerine de uygulanabilir ya da eşitler arasında da gerçekleşmesi mümkündür.
– Sistemli bir şekilde yapılmalıdır.
– Süreklilik kazanmış bir sıklıkla tekrarlanmalıdır.
– Kasıtlı yapılmalıdır.
– Yıldırma, pasifize etme ve işten uzaklaştırma amacında olmalıdır.
– Mağdurun kişiliğinde, mesleki durumunda veya sağlığında zarar ortaya çıkmalıdır.
– Kişiye yönelik olumsuz tutum ve davranışlar gizli veya açık olabilir.
Mobbing Sayılan Haller
– Konuşurken Sözünün Kesilmesi
– Küskünlükler
– Yok Sayılma
– İş Performansının Engellenmesi
– Dedikodu Yapılması
– Lakap Takılması
– Görmezden Gelinme
– Yapılan İşin Sabote Edilmesi
– Sürekli Suçlanma ve Eleştirilme
– Gereksiz Görevler Verilmesi
– Uygunsuz Şakalar Yapılması
– Statünün Küçümsenmesi
– Cinsel Tacize Maruz Bırakılması
– Sözlü ya da Yazılı Tehdit
– Kaba ve Kötü Sözlerle Rencide
– Motivasyon Kırılmaya Çalışılması
– İş Performansının Aksi Yönde İşler Verilmesi
– Alışılmış Düzenin Bozularak Farklı İşlere Yönlendirilmesi
gibi durumlar Mobbing’in varlığını kesin ispatlamaz ancak mağdurun Mobbing’e uğrayıp uğramadığı hakkında bize yardımcı olur.
Mobbingle Nasıl Mücadele Edilmelidir?
Mobbing’in etkililiği bireysel ve toplumsal anlamda mevcut olmaktadır, bu durum yadsınamaz bir gerçek halini almıştır. Mobbing insan hayatında bazen de kaçınılmaz sonuçlara neden olduğu için bu konuyla mücadele önemli bir hal almaktadır. Mücadele kimi zaman bireysel çapta kalırken kimi zaman da toplumsal yolla olmaktadır.
Bireysel Mücadele
İşyerlerinde Mobbing’e maruz kaldığını düşünen kişi öncelikle içinde bulunduğu durumu sağlıklı bir şekilde değerlendirip, bu süreç hakkında kanaate varırsa bazı hususlara dikkat etmelidir, bunlar;
– Kişi, öncelikle çatışmadan kaçınılmalı ve sakin olmaya gayret etmelidir.
– Mobbing üst yönetim tarafından gerçekleştirilmiyorsa konuyu üst yönetime iletmelidir.
– Mobbing’e uğradığını kanıtlayacak yazışma, not, mesaj, e-posta gibi bilgi ve belgeleri saklamalıdır.
– Yaşanılan Mobbing sürecine ilişkin günlük tutulmalıdır.
– Yaşanılan sürece şahit olan / olabilecek çalışma arkadaşları ile görüşmelidir.
– Kişi, üyesi olduğu sendikadan destek talep etmelidir.
– Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının İletişim Merkezi Alo 170’i arayarak, işyerlerinde psikolojik taciz konusunda uzman psikologlardan destek almalıdır.
– Kişi, ihtiyaç duyduğunda tıbbi, psikolojik ve hukuki destek almalıdır.
– İşyerlerinde Mobbing’e maruz kalan kişi sorunu işyerinde çözemediği takdirde konuyu hukuki alana taşımalıdır.
Kurumsal Mücadele
İşyerlerinin sektörel farklılıkları, farklı özelliklere sahip olması ve farklı üretim yöntemleri kullanarak faaliyetlerini sürdürüyor olmaları nedeniyle Mobbing’le mücadele yönetmeleri farklılık gösterir. İşyerleri, Mobbing unsurlarının ortaya çıkması halinde, konu hakkında bilgi sahibi olmalı ve kurumsal yapılarını bu tür uygulamalara karşı koruma altına almalıdır ki kamuoyundaki itibarları, saygınlıkları ve marka değerleri zarara uğramasın.
Mobbing’de İspat Konusu
Mobbing, temelinde psikolojik baskı ve tacizi barındırdığı için ispatı haliyle zor bir konudur. Hiç anlamadığınız işlere yazılı olarak yönlendirilmeniz, isminizin farklı ifşa amaçlarıyla işyeri panolarına asılması gibi hareketler, Yönetici ve çalışanlarla mail trafiği belgelenebilir ihlaller olabilmektedir.
Ancak somut olmayan verilerle, bakışlarla, davranışlarla uğradığınız bir baskıyı anlatmanız ve bu konuda mağdur olduğunuzu söylemeniz haliyle sizi çok inandırıcı kılmayabilir.
Mobbinge uğradığını ve emarelerin gerçekleştiğini düşünen mağdur, yukarıda da belirttiğimiz gibi bireysel mücadeleyi elden bırakmamalıdır. Bu durumu yaşadığı anları gerekirse not almalı, belgeleyebileceği somut şeyleri kayda almalı, tanık beyanlarıyla bunu destekleyebilmelidir.
Tabii bu anlatılanlar Mobbinge uğrayan mağduru umutsuzluğa düşürmemeli. Çünkü Mobbing yapılmadığını ispat yükümlülüğü işverene aittir.
Çok eski zamanlardan beri var olan ancak son dönem yüksek yargı kararlarıyla desteklenen ve var olan Mobbing, birçok insanın yaşadığı bir durum olup bireysel ya da kurumsal mücadeleyle düzeltilemediği anda yargı yoluna taşınmalıdır.
