Bir ileri iki geri

Geride bırakmaya hazırlandığımız 2017 yılında vatandaşlar ayakta kalmak için bir hayli çaba harcadı. Toplumun hemen hemen her kesiminden “geçinemiyoruz” sesleri yükselirken, Çanakkaleli 2018 yılından beklentisini gazetemize anlattı. Her geçen yıl daha da kötüye gittiklerini belirten kentli, “Geçinemedik geçinemeyeceğiz. Yüzde 11.1’lik büyümenin binde 1’ine bile razıyız” diyerek yeni bir yıla girerken, ekonomik olarak gerilediğimizi vurguladı.

2017 yılını geride bırakmak için hazırlandığımız bu günlerde, vatandaş yıl içerisinde gelen zamlarla yeni yılda önünü göremez hale geldi. İçinde bulunduğumuz yıl ülke gündeminde yaşanan sosyal ve politik gelişmelerin yanı sıra vatandaşı doğrudan etkilen husus ekonomi oldu. Çanakkale’de birçok dükkan kapandı, tarlalar satışa çıkarıldı, hayvancılıkla uğraşanlar hayvanlarını sattı, hayatımız devren kiralık oldu.

2017 yılında 12 milyon çalışanın maaşı 3 bin TL’nin altında kaldı. Çalışan kesimin yüzde 40’lık oranı asgari ücretle çalıştı. Geçim derdine enflasyon da eklendi. Enflasyon, yıl içinde 12,98 seviyelerine ulaştı. İşsizlik oranı, geçmiş yılları aratmazken rekor üstüne rekor kırdı. 2017 yılında TÜİK verilerine göre; işsizlik oranı 10,6 olarak açıklandı. Hayatın her alanında uygulamaya konan zamlar vatandaşın başını döndürdü. Motorlu taşıt vergisine yüzde 25 zam, harçlara ve cezalara yüzde 14,47 zam, akaryakıta, emlağa, ev kiralarına, dükkan kiralarına, vergilere, ödemelere zam geldi. Kalem kalem zamlar yazıldığında ise kalemin mürekkebi bitti. İthalat ile geçinen ülkemizde dışarıdan alınan ürünler piyasaya zamla sürüldü. Son aylarda Dolar 3,80, Euro 4,50 bandına geldi. Dövizden etkilenen iç piyasada satışlar durma noktasına gelirken vatandaş elindekini avucundakini satmaya başladı.

Bu verile ışığında Çanakkale’de kent halkına yeni yıldan beklentilerini sorduk. Genci, yaşlısı, emeklisi, esnafı, “Geçinemedik, geçinemeyeceğiz” dedi. Vatandaş 2018 yılına dair umudunun olmadığını ve geleceğin daha karanlık olduğunu vurguladı.

Ulaş Tüze, “2017 bizim için esnaf olarak zor geçti. Satışlarda ve işlerde daralma yaşadık. Büyüme düşünüyorduk, tam gerçekleştiremedik. Türkiye’nin durumu ortada, zamlar ve vergiler malumunuz. 2018’den çok bir umudumuz yok. Devlet ile küçük esnaf arasında devamlı bir uğraş var. Bürokrasi zaten iş yapılmasını zorlaştırıyor.”

Murat Poyraz, “2017 yılına iyi niyetle ve umutla giriş yapmıştık. Aylar geçtikçe vatandaşın alım gücünün azaldığı, esnafın vergilerden, giderlerden başını kaldıramadığı bir yıl oldu. Yaşamın her alanına peş peşe gelen zamlar bizleri zor durumlara sürükledi. İster istemez çevredeki esnafların kapandığı, imalatçıların işi bıraktığı bir döneme geldik. Eski esnaf olarak bile biz zaman zaman zorluklar yaşıyoruz. 2018’de daha kaliteli iç ve dış politika ile ferah bir yaşam diliyoruz.”

Erdem Yıldırım, “2017 berbat bir yıldı. Kiraların çok yüksek olduğu ve asgari ücretin yetersiz olduğu bir yılda herkes için kötü sonuçlar ortaya çıktı. Yaşam kaygısının yanı sıra ülkede bir sürü olay meydana geldi. Bundan dolayı verdiğimiz vergiler ve zamlar giderek arttı. 2018’de daha da kötüye gideceğimizi düşünüyorum. Diğer ülkelere göre oldukça gerideyiz. Asgari ücret için fedakarlık yapılmamız beklenen bir yılı geride bırakıyoruz ve sadece gülümsüyoruz.”

Sinan Turan, “2017 büyük beklentilerle geçti. Ben bu sene üniversiteden mezun oldum. Şu an asgari ücretle kendimle alakasız bir yerde çalışıyorum. Asgari ücretle geçinmeye çalışıyoruz. Çalışıyoruz diyorum çünkü açlık sınırının altında kaldık. Toplumumuzun iki kanayan yarası var. Birincisi ekonomi, ikincisi siyaset. 2018’de siyasal zorlanmaların bittiği ve ekonomik olarak bir rahatlama bekliyoruz.”

Murat Ünlü, “2017 dalgalı geçen bir yıldı. Kimi zaman iyi kimi zaman bizleri oldukça zorladı. 2016’ya oranla bu sene insanımız biraz daha olağan üstü durumlara alıştı. 2018’de ne bekleyeceğimizi hiç bilmiyorum. 2019’a kadar bizlere nefes aldırtmayacaklar. 2018 yılında her türlü zorluğa be tuhaf duruma alıştığımız için ben daha iyi olacağını düşünüyorum.”

Gürkan Yerli, “Geçtiğimiz yıl bizim için oldukça kaygı vericiydi. Üniversite öğrencisiyim ve yaşanan siyasi ve sosyal olaylardan olumsuz bir biçimde etkilendik. Kaygı içerisinde okumaya çalışıyoruz. Zaten okuduktan sonrada ne olacağı konusunda bir başka kaygı taşıyoruz. Kısacası 2017 yılı bizim için tam bir kaygı ve telaş yılı oldu. 2018 yılından beklentim öğrenci olarak daha huzurlu ve daha sakin bir ülkede yaşamak. Standart olan ve olması gereken beklentilerimizin bizim için bir dilek olması da farklı bir çelişkidir.”

Ömer Sağlamak: “Ekonomik olarak zorlandık geçtiğimiz yıl. En büyük etki ise zam. Asgari ücrete gelen zam ile diğer alanlara gelen zam bir değil ki. Kaşıkla verilen kepçe ile alınıyor. Vatandaş nasıl mağdur olmasın? Herkes aynı durumda. Çalışıyoruz, buna şükrediyoruz ama çok kötü durumda insanlar var. Ekmeğe muhtaç, işsiz bir sürü insan var. Vatandaşa sürekli vaad veriliyor. Yerine getiren var mı? Yeni yıldan iyi bir beklentim yok. Her şey daha kötüye gidiyor. Hadi umutla bakıyorum ben diyelim ama böyle bakamayan binlerce insan var.”

Bahadır Ünalan: “2017 ekonomik olarak hepimizi zorladı. Asgari ücretle çalışıp geçinmeye çalışıyoruz. Zam olsa da bir şey değişmiyor. Asgari ücretten kesile kesile kalmıyor. Keşke 2 bin TL olsa diyoruz. Bir yandan zamlar var. Asgari ücret az, zamlar çok geçinmekte zorlanıyoruz. Yeni yıldan da umudumuz yok.”

Şenay Parlak: “Yeni yıla hep umutlu giriyoruz. Ancak beklentilerimiz karşılanmıyor. Asgari ücretle geçinmek zor. Çok büyük bir zam beklemiyoruz, keşke olsa. Benim ödediğim kira 750 TL zaten. Her şeye zam yapılıyor. Et tüketemiyoruz. Ada yılda bir kıyma, o da az miktarlarda. Artık mangal hep tavukla yapılıyor. kırmızı eti gören yok. Kıyafet alırken de aynı herkes önce çocuklarını düşünüyor. En büyük külfetlerden biri de yol ücretleri. Ekonomik olarak içinde bulunulan sıkıntı yeni yıl umudunu da alıp götürüyor.”

Ender Kaya: “Ekonomi de işler de kötü. Devlet %11,5 büyüdük diyor ama esnaftan haberi yok. Esnafı dolaşan var mı? Soruyorum. Vergilerini soran var mı? Borçalarımızdan haberleri var mı? Esnafın nasıl ayakta durduğunu kimse bilmiyor.  2018’den de bir umudumuz yok. Her şey daha kötüye gidiyor sanki. Bu zihniyetle bir yere varamayız. Vergi ile yaşayan bir ülkeyiz.”
Evren Öçal: “Ben ticaret ile uğraştığım için asgari ücretle çalışanlara göre şanslı sayılırım. Her şeye zam geliyor. Her şeyi zamlı alıyoruz. İnsanların alım gücü düşük. Onların alamaması bizi de dolaylı yoldan kötü etkiliyor. Ev kiraları aldı başını gidiyor. Kırmızı eti gören yok. Yeni yılda bir şey değişeceğini düşünmüyorum. Daha kötüye gidiyor. Vergi anlamında baktığımızda 2016 yılında iyi olduğumuzu söyleyebilirim. Ancak son iki yılda değişen çok şey oldu.”

Kürşat Tolga Işık: “Kazandığımızın anlamı kalmadı artık. Vergilerden doğrulamıyoruz. Ülkemizi seviyoruz ama berbat bir sistemle yaşıyoruz. Her şeyde vergi karşımıza çıkıyor. 2018’de de pek bir şey değişmeyecek bana göre. 7-8 yıldır esnaflık yapıyorum. Kazandığımız para vergi ve stopajlara gidiyor. Yeni yıldan umutlu değiliz. Malı alırken de satarken de vergi ödüyoruz. Bir de üzerine KDV veriyoruz. Ekstra birçok isimle vergi ödemesi yapıyoruz. Yazık.”

 

Yıldız Sağlam-Tunahan Ünsal