Her Zaman Mantığımızla Mı Oy Veriyoruz?

Her Zaman Mantığımızla Mı Oy Veriyoruz?

2008 yılında Davranışsal Finans adıyla alanında ilk olan kitabını çıkaran ÇOMÜ Turizm Fakültesi Öğretim Görevlisi Doç. Prof. Dr. Ekrem Tufan, referandum öncesi seçmenin oy verirken nelere dikkat ettiğini ve akılcı şekilde oy verip vermediğini araştırmalara dayandırarak yorumladı.

İnsanın düşünme yetisinin ön planda oluşunun aksine kararlarının önemli bir bölümünü duygusal olarak aldığını ifade eden ÇOMÜ Turizm Fakültesi Öğretim Görevlisi Doç. Prof. Dr. Ekrem Tufan; “Akılcı olmayan kararlar yaşamın her alanında karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan bir tanesi de siyasi tercihlerimizdir. Bilim insanları, politikacılara bu alanda yol göstermektedir. Örneğin Obama’nın seçim kampanyasını yürüten ekipte çok sayıda Davranışsal Ekonomist bulunmaktaydı.”  şeklinde konuştu.

Araştırmalara Göre Bebek Yüzlü Siyasetçiler Daha Başarısız

Dünyada yapılan bilimsel araştırmalara göre, gelişmiş ülkelerde bile seçmenlerin sadece tek bir veriyle hareket edebildiklerini söyleyen Tufan, örnek olarak Finlandiya ve İtalya’daki araştırmaları göstererek, durumu şöyle açıkladı: “2010 yılında yapılan çalışmada ile Finlandiyalı 1929 siyasetçinin yüz portresini alınıp, 10.011 kişiye gösterilmişler. Bunların yaklaşık 2.800’ü Finlandiya dışından, 3.700’ü ise Finlandiyalı deneklere bu kişilerin politikacı oldukları söylenirken, yaklaşık 3.500 Finlandiya dışından deneğe ise söylenmemiş. Deneklere fotoğraflarını gösterdikleri siyasetçiler hakkında güzel (yakışıklı), yetkinlik, güvenirlik, hoşlanılabilinirlik ve akıllılık açısından nasıl buldukları sorulmuş. Sonuç olarak, güzel ya da yakışıklı olmanın adayların seçilme olasılıklarını arttırdıkları bulunmuş.  İtalya’da yapılan başka bir araştırma ilesiyasetçilerin yetkin olarak algılanmaları oy almalarını pozitif yönde etkilerken, girişken olmaları negatif yönde etkilediği ve oy kaybettirdiği bulunmuş. Yapılan başka bir araştırmaya göre ise bebek yüzlü (babyface) siyasetçilerin, yetkin olarak algılanmadıkları ve bu yüzden düşük oy aldıkları belirlenmiş.”

Seçmenler Oy Verirken Akılcı Davranıyor Mu?

Seçmenlerin oy verirken çok da akılcı davranamadıklarını belirten Tufan;  ülkemizde de bazı siyasetçi ve işadamlarının bu pencereden bakılarak değerlendirilebildiğini ifade etti. Tufan; “Örneğin, Süleyman Demirel Çoban Sülü, Recep Tayyip Erdoğan ise Kasımpaşalı kabadayı tiplemeleri ile seçmene sizden birisiyim havası vermekte ve oy almaktadırlar. Seçmenlerin bir bölümü bu siyasetçilerin neyi savunduklarını ve kendileri için ürettiği politikaların yararlı olup, olmadığını araştırmamakta ve siyasetçilerin ne dediklerine bakmaktadırlar. Durum iş dünyasında da farklı değildir. Sakıp Sabancı, Kayserili bir köylü gibi konuşmakta ısrar ederek, popülaritesini korumuştur. Hatta o kadar ki, bu durum eski Türk filmlerinde de kendisini göstermektedir. Patron ya da baba figürü duygusal ama sert erkek tiplemeleriyle doludur. Referandumda bu durum ne kadar yaşanacak hep beraber göreceğiz.” şeklinde sözlerine son verdi.
Yıldız Sağlam