Ersümer Dağlık-Karabağ sorununu kaleme aldı

Bölüm 3

57. Hükümette Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve Başbakan Yardımcılığı görevlerinde bulunan Mustafa Cumhur Ersümer, Ermenistan ile Azerbaycan arasında yaşanan Dağlık Karabağ sorununu kaleme aldı. Ersümer, Dağlık-Karabağ sorunu ve Azerbaycan’ın enerji projeleri ile ilişkisini uzun uzun yazdı. Ersümer tarafından kaleme alınan yazının birinci ve ikinci bölümünü gazetemizde yayınlamıştık. Yazıyı bölüm bölüm paylaşmaya devam edeceğiz…

DAĞLIK KARABAĞ SORUNU VE AZERBAYCAN’IN ENERJİ PROJELERİYLE İLİŞKİSİ

Ersümer, “Azerbaycan ve Türkiye işbirliğinin enerji koridorunun ikinci projesi olarak 1999 yılında BP’nin Azerbaycan’ın Şah Deniz sahasında (Şah Deniz-1) doğalgaz bulmasıyla petrolden sonra Azerbaycan gazının da Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden Batı pazarlarına taşınabilmesi için Bakü-Tiflis-Erzurum Doğalgaz Boru Hattı Projesi’nin yapımı gündeme gelmiştir. 

Bu gazın Türkiye’ye gelmesi ve ileride keşfedilecek gazlarla birleşerek Avrupa’ya ihraç edilmesi BTC ile benzer bir güzergah izleyerek Bakü-Tiflis ve oradan da ülkemizde Erzurum’a kadar uzanacak ve buradan da Türk doğalgaz şebekesine bağlanacak boru hattı için anlaşma görüşmeleri hızla gerçekleştirilerek 12 Mart 2001 tarihinde tarafımdan imzalanmıştır. 980 km uzunluğunda olan bu boruhattı, 4 Temmuz 2007 tarihinde faaliyete geçirilmiştir. Ülkemiz bu boruhattından yılda 6,6 milyar metreküp doğalgaz almaktadır. Bu boruhattından alınan gaz, Türkiye’nin o tarihten günümüze kadar halen almakta olduğu en ucuz gazdır. Bu gaz ayrıca Türkiye’nin aldığı gazı üçüncü ülkelere satabilme yani yeniden ihraç edebilme (re-export) hakkını da aldığı tek gaz anlaşmasıdır. Türkiye’nin Avrupa için doğalgaz merkezi olmasının temeli de bu projeyle atılmıştır ve bu proje sayesinde 2007 yılından bu yana Türkiye her yıl Yunanistan’a yılda yaklaşık 650-750 milyon metreküp doğalgaz ihraç edebilmektedir.

Bizim açtığımız yoldan devam eden mevcut Hükümet zamanında Azerbaycan ile Şah Deniz-2 sahasından gelen gazla TANAP projesi gerçekleştirilmiştir. Azerbaycan, TANAP’ın devamında TAP projesiyle gazını Avrupa’ya ihraç edebilme imkanına kavuşmuştur. Avrupa’ya daha fazla gaz taşınabilmesi için Bakü-Tiflis-Erzurum Doğalgaz Boru Hattı’nın Azerbaycan ve Gürcistan topraklarında yer alan bölümünün kapasitesinin 2022 yılına kadar arttırılması yönündeki çalışmalar da devam etmektedir. 

Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı’nın hayata geçirilmesiyle Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan petrolleri, ilk kez Rusya’dan farklı bir güzergahla dünya pazarlarına aktarılabilmiştir. Petrol alanında BTC’nin gerçekleştirilmesi, Azerbaycan’ın 1999 yılında Şah Deniz-1 sahasında doğalgaz bulmasıyla BTE projesine ve bugün TANAP’ın yapılmasına örnek teşkil etmiştir. İlaveten Azerbaycan, gazını TANAP’ın devamı olan TAP projesiyle Avrupa’ya da sevk edecektir. Azerbaycan Avrupa’nın doğalgaz ve petrol talebinin %5’ini karşılayacaktır ki bu da Dağlık Karabağ Sorunu’nun çözümünde Azerbaycan’a verilen siyasi desteği ve yaklaşımı olumlu yönde etkileyecektir.

BTC ve BTE enerji projelerinin gerçekleştirilmesi, özellikle petrol/doğalgaz fiyatlarının küresel ekonomik krizin başladığı 2008 yılına kadar yüksek seyretmesi sayesinde Azerbaycan’ın GSMH’sı 2005 yılında %26.4, 2006 yılında %32.5, 2007 yılında %25 gibi rekor düzeylerde artmıştır. Bu ekonomik kazanımlarla Azerbaycan hem siyasi ve ekonomik bağımsızlığını güçlendirmiş hem de ordusunun donanımını artırarak bugün Dağlık Karabağ Sorunu çerçevesinde Ermenistan’a gerekli cevabı verebilmesine ve kendi vatan topraklarını geri alabilmesindeki mücadelesinde büyük katkı sağlamıştır.”