Nöbetçi Eczaneler
Yaşadığımız bu deprem insanlar üzerinde hem fiziksel hem de psikolojik olarak oldukça yıkıcı etkiler bırakarak birçok kaybı da beraberinde getirdi. İnsanlar uzuvlarını kaybetti, sevdiklerini kaybetti, evlerini kaybetti… Bu acı verici durum hepimize ağır geliyor. Herkesin gözü kulağı deprem bölgelerinde yaşananlarda… Ancak sürekli enkaz görüntülerini izleyip üzülmenin hiç kimseye bir faydası olmayacağı gibi beynimizi de bir kısır döngüye sokar. Sürekli olarak üzülmek, sorumluluk almayı ve harekete geçmeyi engeller. Bu görüntüleri izlememenizi öneririm. Özellikle hamilelerin izlememesi çok önemli çünkü anne karnındaki bebek, annenin hissettiği duygulardan etkilenir. Bu dönemde depremle ilgili son gelişmeleri öğrenmek isteyen kişilerin görüntü izlemek yerine okuyarak bilgi edinmesi ruh sağlığı açısından önemli olabilir.
Depremi yaşayan insanlar birincil travma yaşarlar. Depremi yaşamadığınız halde haberlerden, videolardan çok etkileniyorsanız ikincil travma yaşıyor olabilirsiniz. Bu travmalar bizim çocukluğumuzdan gelen korku, suçluluk, endişe, öfke, çaresizlik gibi duygular olabilir ve depremle birlikte tetiklenmiş olabilir. Deprem ile ilgili haberleri takip ederken yoğun duygular hissediyorsanız en yoğun hangi duyguyu hissettiğinizi bulabilirsiniz. Bu duyguyu çocukluk döneminde nasıl yaşadığınızı düşünebilirsiniz. Günlük hayatta da, deprem gibi travmatik olaylarda da hissettiğimiz duyguların çocukluk dönemindeki yaşantılarımızla bağlantısı vardır. Bu bağlantıları kurmak onarıcıdır.
Böyle zamanlarda imkanlarımız ölçüsünde zor durumdaki insanlara destek olmak, dayanışmak hepimizin ruh sağlığını koruyacaktır. “İnsanlara maddi ve manevi olarak ben nasıl destek olabilirim?” diye düşünmek önemlidir.
Depremzede kişilerde öfke, gerginlik, korku, irkilme, dikkat dağınıklığı, geceleri ara ara uyanma, kâbus görme gibi durumlar görülebilir. Bu tepkiler kriz durumlarında verilen normal tepkilerdir ve zamanla azalır. Kişi bunların normal tepkiler olduğunu bilirse hayata tekrar tutunması kolaylaşır.
Depremzede yakınlarınız varsa onlara nasıl destek olabilirsiniz;
Depremzede kişiler depremle ilgili duygularını, yaşadığı kayıpları tekrar tekrar anlatmak isteyebilirler. Anlatırken çok yoğun duygular hissederler, adeta olayı tekrar yaşarlar. Bu sırada karmaşık konuşabilirler ya da konudan konuya geçebilirler. Bunların hepsi aslında normal tepkilerdir. Bizler için sohbet olarak görülebilen önemsiz gelen bu konuşmalar onlar için oldukça iyileştiricidir. O nedenle depremzede yakınınızın anlattıklarını tekrar tekrar sakin bir şekilde dinlemek önemlidir. Depremzede bunları anlattıkça o duyguları yaşar ve bitirir. Duygularının yoğunluğu azalıp bitene kadar bunları anlatmaya devam eder. Bu noktada güçlü ol, üzülme gibi, canını sıkma gibi söylemler kişinin kendisini anlaşılmamış hissetmesine yol açar. Kişiye tavsiye vermeden, müdahale etmeden dinlemek iyileştiricidir.
Depremzede kişinin hissettiği duygular genel olarak çaresizlik, kaygı, korku, kimsesizlik, yalnızlık, üzüntü, öfke, mutsuzluk, suçluluk, boşluk anlamsızlıktır. Olayı anlatırken sık sık böyle duygular hissederler. Kendilerini dinleyen insanın da bir miktar bu duygulardan etkilenmesi depremzedenin rahatlamasını sağlar. O nedenle depremzedeyi dinlerken biraz bu duyguları hissetmek, depremzedenin acısını paylaşıp rahatlamasını sağlar. Yani depremzedelerle bol bol yapılan sohbetler onların bu duyguları yaşayıp bitirmesi için yardımcı olurken bu yapılmazsa kişiler duygularını bitirmek yerine bastırabilir. Bu da psikolojik problemlerin ortaya çıkmasına sebep olur.
Yakınlarınıza bu şekilde destek olurken aynı zamanda psikoterapi hizmeti veren, travma konusunda gerekli eğitim ve süpervizyonu almış ruh sağlığı çalışanlarından destek alması için yönlendirmek oldukça önemlidir. Bu noktada kişiye ısrarcı olmamak sadece bilgi vermek önemlidir çünkü kişinin zorla değil, gönüllü bir şekilde psikoterapi sürecine başlaması gereklidir.
Depremde ölen canları özlemle anıyor, yakınlarına sabır diliyorum.
Psikolojik Danışman & Psikoterapist Ayyüce ATLI