Nöbetçi Eczaneler
Doğalgaza son 6 ay içinde gelen yüzde 70’ten fazla zam, kara kışın ortasında vatandaşı olduğu gibi esnafı da kara kara düşündürüyor. Fakat ekonomik dar boğazla boğuşan halkın alım gücündeki düşme, alışveriş alışkanlığını da etkilediğinden Çanakkale esnafı, ay sonlarını getirmekte güçlük çeken vatandaşın karşısına ‘zamlı fiyatlarla’ çıkmak istemiyor. GÜNDEM’e konuşan yerli esnaf da bu sebepten, doğalgaz ve elektrik başta olmak üzere zaruri giderlere yapılan fahiş zamları ürünlere yansıtmadığını ifade etti. Fiyatlarını, “Ancak satın aldıkları ürüne yapılan zam üzerinden” belirleyen esnaf, aradaki farkı menüye yansıtamayınca, yaşadığı sıkıntı da yüzüne vurur hale geldi.
Enerji Piyasası verilerine göre Avrupa’da bin metreküp doğalgazın fiyatı ortalama 110-120 dolar iken Türkiye’de bu rakam 250-280 dolar civarında… Yani Türkiye’de vatandaşlar doğalgaza, Avrupa ülkesi vatandaşlarına göre yaklaşık iki kat daha fazla para ödüyor.
Ekonomik darboğazın pençesinde hayat mücadelesi veren vatandaşın, 2020’nin ilk ayıyla birlikte cebindeki delik daha da büyüdü. Öyle ki, 1 Ağustos 2019’dan beri, yani 5 buçuk aydan fazla bir zaman diliminde doğalgaza yaklaşık yüzde 71 oranında zam yapıldı. Fakat öte yandan doğalgaz tüketiminde geçtiğimiz senenin aynı ayına oranla yüzde 16.8’lik azalış meydana geldi. Bunun anlamı ise oldukça açık; faturayı ödemekte güçlük çeken vatandaş, ay sonu cebinin boş kalması yerine kombisini kısarak ya da bazen tamamen kapatarak kışı battaniye altında geçirmeyi tercih ediyor.
FATURA ZAMMI DEĞİL ÜRÜNE GELEN ZAM MENÜYE YANSIYOR
Halkın durumu ortadayken geçimini esnaflık yaparak kazananlar, ‘fatura sıkıntısı’nın kat be kat fazlasını, işlettikleri dükkanlarında, kafeteryalarında yaşıyor. Zira faturaya gelen zammı ürüne yansıtmak müşteriyi kaçırmak anlamına geleceğinden Çanakkale esnafı çareyi, ancak ‘aldığı ürüne gelen zammı sattığı ürüne yansıtmakta’ buldu. Hal böyle olunca ise zorluğu ve çilesi fiyatlarına değil, yüzlerine yansıyan zamlar, esnafı kara kara düşündürmeye başladı. GÜNDEM’e konuşan Çanakkaleli esnaf da içini gazetemize şu beyanlarda döktü:
Cevahir Ev Yemekleri İşletme Sahibi Ozan Aykut: Geçen sene bin 500 civarı ödediğimiz fatura, bu sene 2 bin beş yüze çıktı. İnanılmaz fazla geliyor. Bu çok ciddi bir rakam. Yeri geliyor, ödediğimiz fatura kira giderinden fazla oluyor. Sadece doğalgaz da değil, elektrik de öyle. Mesela kısa zaman önce UEDAŞ’tan gelip sözleşme teklifinde bulundular, böylelikle zamlardan etkilenmiyorsun ve yüzde 10 bir indirim alıyorsun. Ancak yüzde 10, çok küçük bir meblağ, esnafa bu kadarı asla yetmiyor. Elektriğe, doğalgaza yapılan zammı sattığın ürüne yansıttığında ise müşteri kaybı yaşıyorsun. Bu durum da esnafı çıkmaza sokuyor.
Sofa Kafeterya İşletme Sahibi Nevin Aysu: “İşletmemizde doğalgazla birlikte elektriği de yoğun olarak kullanıyoruz. Şu an 7/24 çalışır halde 5 dolabımız var ve birinin fişini çekseniz 60-70 lira fark ediyor. Ama doğalgaza gelen zam malum, elektriği neredeyse her ay bir öncekinden daha fazla rakamlarla ödüyoruz. Tabii aradaki farkı müşteriye yansıtmanız mümkün değil. Zaten fiyatlarımıza yılda bir kere zam yapıyoruz ve bunu da makul düzeyde tutuyoruz. Çünkü malum kriz ortamında herkesin hali, ekonomisi ortada. Biz de direnebildiğimiz noktaya kadar direniyoruz.”
Kuaför Okan Acar: “Faturalara yapılan zamlar bizim müşteriye yansıttığımız zamlar dahi değil aslında. Biz faturalara gelen zamları kendi cebimizden karşılıyoruz. Müşteriye yansıttığımız zam, sadece ürünlere gelen zamlar oluyor. Mesela bir boyayı biz karşıdan alırken yüzde 20 yüksek fiyattan almışsak bunu da hizmete yansıtmak durumunda kalıyoruz. Faturayı yansıttığın an zaten müşteri bulamazsın.”
Mekan İşletmecisi Ümit Olgun: “Zamlardan önce ayda 7-8 bin TL doğalgaz faturası ödüyorduk, son zamlarla birlikte faturamız 10 bin TL’yi buluyor. 3-4 bin TL olan elektrik faturası ise 6 bin TL’yi buldu. Bizim müşteri potansiyelimiz zaten çoğunlukla öğrenciler, gençler… Çoğunla sohbet ettiğimizde her biri diyor ki, ‘evde kombiyi çalıştırmıyoruz. Kat kat giyinip öyle oturuyoruz.’ Şimdi benim müşterimin durumu ortadayken sen fatura zammını ürüne yansıtamıyorsun. İnsanlar temel ihtiyaçlarını karşılamakta güçlük çeker hale geldiler çünkü. Bu yüzden biz de ancak ürüne gelen zammı ürüne yansıtıyoruz. Özellikle alkole gelen zammın ardından biz de aradaki farkı kapatmak için zam yapmak zorunda kaldık.”
Dönerci Ali Efendi İşletme Müdürü Caner Güvercin: “Biz açılalı 5 ay kadar oldu. Et döner, iskender, kebap gibi kırmızı et üzerine satış yapıyoruz. Ödediğimiz faturalara 5 ay içinde ciddi zamlar geldi ama biz henüz ürü satışlarımıza, menümüze bu durumu yansıtmadık. Vatandaşın ekonomisi ortadayken kimsenin eli cebine zor gitsin istemiyoruz. Biz, iyi ürünü, gerçek eti vatandaşa satarken fiyatlarımızı da tüm zamlara rağmen Çanakkale’nin ortalamasının altında tuttuk ki herkes, gelsin, herkes yiyebilsin. Oysa şu an baktığınızda sadece bir ocak için ayda 600 TL doğalgaz faturası ödüyoruz. Ekonomi durgun, insanlar geçim sıkıntısı çekiyor. Yine de böyle bir zamanda insanları memnun etmek, mutlu etmek önceliğimiz.”
Esra Çanlı